Der Schweinehirt


De varkenshoeder


Es war einmal ein armer Prinz; er hatte nur ein ganz kleines Königreich; aber es war immer groß genug, um sich darauf zu verheiraten, und verheiraten wollte er sich.
Nun war es freilich etwas keck von ihm, daß er zur Tochter des Kaisers zu sagen wagte: "Willst du mich haben?" Aber er wagte es doch, denn sein Name war weit und breit berühmt; es gab hundert Prinzessinnen, die gerne ja gesagt hätten; aber ob sie es tat? Nun, wir wollen hören.
Auf dem Grabe des Vaters des Prinzen wuchs ein Rosenstrauch, ein herrlicher Rosenstrauch; der blühte nur jedes fünfte Jahr und trug dann auch nur die einzige Blume; aber das war eine Rose, die duftete so süß, daß man alle seine Sorgen und seinen Kummer vergaß, wenn man daran roch. Der Prinz hatte auch eine Nachtigall, die konnte singen, als ob alle schönen Melodien in ihrer Kehle säßen. Diese Rose und die Nachtigall sollte die Prinzessin haben, und deshalb wurden sie beide in große silberne Behälter gesetzt und ihr zugesandt.
Der Kaiser ließ sie vor sich her in den großen Saal tragen, wo die Prinzessin war und mit ihren Hofdamen "Es kommt Besuch" spielte. Als sie die großen Behälter mit den Geschenken erblickte, klatschte sie vor Freude in die Hände. "Wenn es doch eine kleine Miezekatze wäre!" sagte sie, aber da kam der Rosenstrauch mit der herrlichen Rose hervor.
"Wie niedlich sie gemacht ist!" sagten alle Hofdamen.
"Sie ist mehr als niedlich," sagte der Kaiser, "sie ist schön!"
Aber die Prinzessin befühlte sie, und da war sie nahe daran, zu weinen.
"Pfui, Papa!" sagte sie, "sie ist nicht künstlich, sie ist natürlich!"
"Pfui," sagten alle Hofdamen, "sie ist natürlich!"
"Laßt uns nun erst sehen, was in dem andern Behälter ist, ehe wir böse werden!" meinte der Kaiser, und da kam die Nachtigall heraus, die so schön sang, daß man nicht gleich etwas Böses gegen sie vorbringen konnte.
"Superbe! Charmant!" sagten die Hofdamen; denn sie plauderten alle französisch, eine immer ärger als die andere.
"Wie der Vogel mich an die Spieldose der seligen Kaiserin erinnert!" sagte ein alter Kavalier; "ach ja, das ist derselbe Ton, derselbe Vortrag!"
"Ja!" sagte der Kaiser, und dann weinte er wie ein kleines Kind.
"Es wird doch hoffentlich kein natürlicher sein?" sagte die Prinzessin.
"Ja, es ist ein natürlicher Vogel!" sagten die Boten, die ihn gebracht hatten.
"So laßt den Vogel fliegen," sagte die Prinzessin, und sie wollte nicht gestatten, daß der Prinz käme.
Aber dieser ließ sich nicht einschüchtern. Er bemalte sich das Antlitz mit Braun und Schwarz, drückte die Mütze tief über den Kopf und klopfte an.
"Guten Tag, Kaiser!" sagte er. "Könnte ich nicht hier auf dem Schlosse einen Dienst bekommen?"
"Jawohl!" sagte der Kaiser. "Ich brauche jemand, der die Schweine hüten kann, denn deren haben wir viele."
So wurde der Prinz angestellt als kaiserlicher Schweinehirt. Er bekam eine jämmerlich kleine Kammer unten bei den Schweinen, und da mußte er bleiben; aber den ganzen Tag saß er und arbeitete, und als es Abend war, hatte er einen niedlichen, kleinen Topf gemacht. Rings um ihn waren Schellen, und sobald der Topf kochte, klingelten sie und spielten die schöne Melodie:
"Ach, du lieber Augustin,
Alles ist hin, hin, hin!"
Aber das Allerkünstlichste war, daß, wenn man den Finger in den Dampf des Topfes hielt, man sogleich riechen konnte, welche Speisen auf jedem Feuerherd in der Stadt zubereitet wurden. Das war wahrlich etwas ganz anderes als die Rose!
Nun kam die Prinzessin mit allen ihren Hofdamen daherspaziert, und als sie die Melodie hörte, blieb sie stehen und sah ganz erfreut aus, denn sie konnte auch "Ach, du lieber Augustin" spielen. Das war das einzige, was sie konnte, aber das spielte sie mit einem Finger.
"Das ist ja das, was ich kann!" sagte sie. "Dann muß es ein gebildeter Schweinehirt sein! Höre, gehe hinunter und frage ihn, was das Instrument kostet!"
Da mußte eine der Hofdamen hineingehen.
Aber sie zog Holzpantoffeln an.
"Was willst du für den Topf haben?" fragte die Hofdame.
"Zehn Küsse von der Prinzessin!" sagte der Schweinehirt.
"Gott bewahre uns!" sagte die Hofdame.
"Ja, anders tue ich es nicht!" anwortete der Schweinehirt.
"Er ist unartig!" sagte die Prinzessin, und dann ging sie; aber als sie ein kleines Stück gegangen war, erklangen die Schellen so lieblich:
"Ach, du lieber Augustin,
Alles ist hin, hin, hin!"
"Höre," sagte die Prinzessin, "frage ihn, ob er zehn Küsse von meinen Hofdamen will!"
"Ich danke schön," sagte der Schweinehirt; "zehn Küsse von der Prinzessin, oder ich behalte meinen Topf."
"Was ist das doch für eine langweilige Geschichte!" sagte die Prinzessin. "Aber dann müßt ihr vor mir stehen, damit es niemand sieht!"
Die Hofdamen stellten sich davor und breiteten ihre Kleider aus, und da bekam der Schweinehirt zehn Küsse, und sie erhielt den Topf.
Nun, das war eine Freude! Den ganzen Abend und den ganzen Tag mußte der Topf kochen; es gab nicht einen Feuerherd in der ganzen Stadt, von dem sie nicht wußten, was darauf gekocht wurde, sowohl beim Kammerherrn wie beim Schuhflicker. Die Hofdamen tanzten und klatschten in die Hände.
"Wir wissen, wer süße Suppe und Eierkuchen essen wird, wir wissen, wer Grütze und Braten bekommt! Wie schön ist doch das!"
"Ja, aber haltet reinen Mund, denn ich bin des Kaisers Tochter!"
"Jawohl, jawohl!" sagten alle.
Der Schweinehirt, das heißt der Prinz – aber sie wußten es ja nicht anders, als daß er ein wirklicher Schweinehirt sei –, ließ die Tage nicht verstreichen, ohne etwas zu tun, und da machte er eine Knarre. Wenn man diese herumschwang, erklangen alle die Walzer und Hopser, die man von Erschaffung der Welt an kannte.
'Ach, das ist superbe', sagte die Prinzessin, indem sie vorbeiging. "Ich habe nie eine schönere Musik gehört! Höre, gehe hinein und frage ihn, was das Instrument kostet, aber ich küsse nicht wieder!"
"Er will hundert Küsse von der Prinzessin haben!" sagte die Hofdame, die hineingegangen war, um zu fragen.
"Ich glaube, er ist verrückt!" sagte die Prinzessin, und dann ging sie; aber als sie ein kleines Stück gegangen war, blieb sie stehen. "Man muß die Kunst aufmuntern," sagte sie; "ich bin des Kaisers Tochter! Sage ihm, er soll wie neulich zehn Küsse haben; den Rest kann er von meinen Hofdamen nehmen!"
"Ach, aber wir tun es ungern!" sagten die Hofdamen.
"Das ist Geschwätz," sagte die Prinzessin, "wenn ich ihn küssen kann, dann könnt ihr es auch; bedenkt, ich gebe euch Kost und Lohn!" Da mußten die Hofdamen wieder zu ihm hineingehen.
"Hundert Küsse von der Prinzessin," sagte er, "oder jeder behält das Seine!"
"Stellt euch davor!" sagte sie dann, und da stellten sich alle Hofdamen davor, und nun küßte er.
"Was mag das wohl für ein Auflauf beim Schweinestall sein?" fragte der Kaiser, der auf den Balkon hinausgetreten war. Er rieb sich die Augen und setzte die Brille auf. "Das sind ja die Hofdamen, die da ihr Wesen treiben; ich werde wohl zu ihnen hinuntergehen müssen!"
Potztausend, wie er sich sputete!
Sobald er in den Hof hinunterkam, ging er ganz leise, und die Hofdamen hatten so viel damit zu tun, die Küsse zu zählen, damit es ehrlich zugehen möge, daß sie den Kaiser gar nicht bemerkten. Er erhob sich hoch auf den Zehen.
"Was ist das?" sagte er, als er sah, daß sie sich küßten; und dann schlug er seine Tochter mit einem Pantoffel auf den Kopf, gerade als der Schweinehirt den sechsundachtzigsten Kuß erhielt.
"Fort mit euch!" sagte der Kaiser, denn er war böse, und sowohl die Prinzessin wie der Schweinehirt mußten sein Kaiserreich verlassen.
Da stand sie nun und weinte, der Schweinehirt schalt, und der Regen strömte hernieder.
"Ach, ich elendes Geschöpf," sagte die Prinzessin, "hätte ich doch den schönen Prinzen genommen! Ach, wie unglücklich bin ich!"
Der Schweinehirt aber ging hinter einen Baum, wischte sich das Schwarze und Braune aus seinem Antlitz, warf die schlechten Kleider von sich und trat nun in seiner Prinzentracht hervor, so schön, daß die Prinzessin sich verneigen mußte.
"Ich bin dahin gekommen, dich zu verachten!" sagte er. "Du wolltest keinen ehrlichen Prinzen haben! Du verstandest dich nicht auf die Rose und die Nachtigall, aber den Schweinehirten konntest du für eine Spielerei küssen. Das hast du nun dafür!"
Und dann ging er in sein Königreich hinein; da konnte sie draußen ihr Lied singen:
"Ach, du lieber Augustin,
Alles ist hin, hin, hin!"
Er was eens een arme prins. Zijn koninkrijkje was maar heel klein, maar nog altijd groot genoeg om te gaan trouwen, en trouwen, dat wilde hij. Het was natuurlijk wel een beetje brutaal van hem dat hij tegen de dochter van de keizer durfde zeggen: 'Wil je me hebben?' Maar dat durfde hij best, want zijn naam was wijd en zijd befaamd. Er waren honderden prinsessen die dolblij zouden zijn geweest, maar laten we eens kijken of zij dat ook was. Moet je horen:
Op het graf van de vader van de prins groeide een rozenstruik, o zo'n mooie rozenstruik. Hij bloeide maar eens in de vijfjaar en dan had hij maar één bloem, maar dat was een roos die zo zoet geurde dat je, als je eraan rook, al je zorgen en muizenissen vergat. De prins had ook nog een nachtegaal, die kon zingen alsof hij alle mooie melodieën in zijn keeltje had. Die roos en die nachtegaal zou de prinses krijgen en daarom werden ze allebei in zilveren etuis gestopt en naar haar toe gestuurd.
De keizer liet ze voor zich neerzetten in de grote zaal, waar de prinses met haar hofdames visite speelde. Ze deden nooit iets anders en toen ze de grote etuis met de cadeautjes zag, klapte ze in haar handen van plezier.
'Als het eens een poesje was!' zei ze -maar toen kwam die mooie roos te voorschijn.
'O, wat is die beeldig gemaakt!' zeiden alle hofdames.
'Die is meer dan beeldig,' zei de keizer. 'Die is fraai!'
Maar toen de prinses eraan voelde, ging ze bijna huilen.
'Jakkes, paps!' zei ze. 'Het is geen namaak, het is een echte!' 'Jakkes,' zeiden alle hofdames, 'het is een echte!'
'Laten we nou eerst eens kijken wat er in het tweede etui zit, vóór we boos worden,' vond de keizer. Toen kwam de nachtegaal te voorschijn en die zong zo schitterend dat je er niet meteen iets lelijks van kon zeggen. 'Superbe, charmant!' zeiden alle hofdames, want die praatten allemaal Frans, de een nog slechter dan de ander. 'Wat doet die vogel me toch aan de speeldoos van Hare Majesteit de Keizerin zaliger denken,' zei een oude hoveling. 'Ach, precies dezelfde klank, precies dezelfde voordracht!'
'Ja,' zei de keizer en hij huilde als een kind.
'Hij zal toch niet echt zijn?' zei de prinses. 'Ja, het is een echte vogel,' zeiden degenen die hem gebracht hadden. 'Laat die vogel dan maar vliegen,' zei de prinses en ze wilde onder geen beding toestaan dat de prins kwam. Maar hij liet zich niet zo snel van de wijs brengen, maakte zijn gezicht donkerbruin, trok zijn pet diep over zijn ogen en klopte aan.
'Goedendag, keizer,' zei hij. 'Kan ik niet hier in het paleis komen werken?' 'Jawel,' zei de keizer, 'ik heb iemand nodig om de varkens te hoeden, want daar hebben we er zoveel van.' Dus werd de prins tot keizerlijke varkenshoeder benoemd. Hij kreeg een armzalig 'kamertje bij het varkenskot en daar moest hij blijven. Maar hij zat de hele dag te knutselen en toen het avond was, had hij een beeldig pannetje gemaakt met belletjes eromheen en zodra de pan kookte, speelden die met leuk geklingel de oude melodie:
'Ach, mijn lieve Augustijn, alles is weg, weg, weg.'
Maar het allerkunstigste was wel datje, als je je vinger in de damp van de pan hield, meteen kon ruiken wat voor eten er op ieder fornuis in de stad werd gekookt; dat was andere koek dan een roos. Toen kwam de prinses met al haar hofdames aanwandelen en toen ze het wijsje hoorde, bleef ze heel glunder staan kijken, want zij kon ook 'Ach, mijn lieve Augustijn' spelen. Het was het enige wijsje dat ze kende, maar ze speelde het met één vinger.
'Dat is dat liedje dat ik ken,' zei ze. 'Dan moet het een ontwikkelde varkenshoeder zijn. Luister, ga hem eens vragen wat dat instrument kost.' Dus moest een van de hofdames naar binnen, maar ze trok eerst klompen aan. 'Wat vraag je voor die pan?' vroeg de hofdame.
'Tien kussen van de prinses,' zei de varkenshoeder.
'God bewaar me,' zei de hofdame. 'Voor minder doe ik het niet,' zei de varkenshoeder.
'Wat ondeugend!' zei de prinses en liep meteen door - maar toen ze een klein eindje verder was, klonken de belletjes zo aardig:
'Ach, mijn lieve Augustijn, alles is weg, weg, weg.'
'Weet je wat,' zei de prinses. 'Vraag hem of hij het voor tien kussen van mijn hofdames doet.'
'Nee, dank je,' zei de varkenshoeder. 'Tien kussen van de prinses of ik houd het pannetje.'
'Wat vervelend nou toch!' zei de prinses. 'Maar dan moeten jullie ervoor gaan staan, dat niemand het ziet.' De hofdames gingen voor haar staan en spreidden hun rokken uit, en toen kreeg de varkenshoeder de tien kussen en de prinses het pannetje. Wat een pret was dat! De hele avond en de hele dag moest de pan staan koken. Er was geen fornuis in de hele stad, van de kamerheer tot de schoenmaker, of ze wisten wat erop werd gekookt. De hofdames dansten en klapten in hun handen. 'Wij weten wie er vruchtensoep en pannenkoeken eet, wij weten wie er pap en karbonade eet, wat is dat interessant!' 'Maar wel mondje dicht, hoor, want ik ben de dochter van de keizer.' 'God beware me!' zeiden ze allemaal. De varkenshoeder, dat wil zeggen, de prins, maar ze wisten niet beter of het was een echte varkenshoeder, liet geen dag voorbijgaan zonder iets te knutselen en deze keer maakte hij een ratel. Als je die ronddraaide, hoorde je alle walsen, galops en polka's die sinds de schepping van de wereld zijn gespeeld. 'Maar dat is superbe!' zei de prinses toen ze voorbijkwam. 'Ik heb nog nooit zo'n mooie compositie gehoord. Luister, ga hem eens vragen wat dat instrument kost, maar kussen doe ik niet.' 'Hij wil er honderd kussen van de prinses voor hebben,' zei de hofdame die het was gaan vragen.
'Ik geloof dat hij gek is,' zei de prinses en liep door, maar toen ze een klein eindje verder was, bleef ze staan: 'Je moet de kunst steunen,' zei ze, 'ik ben de dochter van de keizer. Zeg hem dat hij tien kussen kan krijgen, net als gisteren; de rest mag hij bij mijn hofdames halen.' 'Maar dat doen we liever niet!' zeiden de hofdames.
'Nonsens!' zei de prinses. 'Als ik hem kan kussen, kunnen jullie het ook wel. Onthoudt goed dat ik jullie kost en inwoning geef,' en toen moest de hofdame weer naar hem toe.
'Honderd kussen van de prinses,' zei hij, 'of ieder houdt het zijne.' 'Ga ervoor staan,' zei de prinses en toen gingen alle hofdames ervoor staan en hij kuste haar.
'Wat zou dat toch voor een oploopje zijn bij de varkensstal?' zei de keizer, die op zijn balkon stond. Hij wreef in zijn ogen en zette zijn bril op. 'De hofdames voeren iets in hun schild. Daar moet ik bij zijn!' - En toen trok hij zijn pantoffels van achteren omhoog, want eigenlijk waren het schoenen waarvan hij de achterkant plat had getrapt. Gossie, wat liep hij hard! Zodra hij op de binnenplaats was, begon hij heel zachtjes te lopen en de hofdames hadden zoveel te stellen met kussen tellen, omdat het er eerlijk aan toe moest gaan, dat ze de keizer helemaal niet aan hoorden komen. Hij ging op zijn tenen staan. 'Wat krijgen we nou?' zei hij toen hij zag dat ze zoenden, en toen sloeg hij ze met zijn pantoffel op hun kop, net toen de varkenshoeder zijn zesentachtigste kus kreeg. 'Heraus!' zei de keizer, want hij was boos en de prinses en de varkenshoeder werden allebei uit zijn keizerrijk gezet.
Daar stond ze nu te huilen, de varkenshoeder mopperde en het regende dat het goot.
'O, wat ben ik toch een trut!' zei de prinses. 'Had ik die knappe prins maar genomen. O, wat ben ik ongelukkig.' De varkenshoeder ging achter een boom staan, haalde al het bruin van zijn gezicht,
trok zijn vieze kleren uit en stapte toen in zijn prinsenpak te voorschijn, zo prachtig dat de prinses vanzelf een buiging maakte.
'Ik ben je gaan minachten, weetje,' zei hij. 'Een eerlijke prins wou je niet. Je begreep niets van de roos en de nachtegaal, maar de varkenshoeder kuste je voor een speelwerkje. Bekijk het maar!' Hij ging zijn koninkrijk binnen, deed de deur dicht en de grendel ervoor, dan kon zij buiten blijven staan zingen:
'Ach, mijn lieve Augustijn, alles is weg, weg, weg!'