The flax


Het vlas


The flax was in full bloom; it had pretty little blue flowers as delicate as the wings of a moth, or even more so. The sun shone, and the showers watered it; and this was just as good for the flax as it is for little children to be washed and then kissed by their mother. They look much prettier for it, and so did the flax.
"People say that I look exceedingly well," said the flax, "and that I am so fine and long that I shall make a beautiful piece of linen. How fortunate I am; it makes me so happy, it is such a pleasant thing to know that something can be made of me. How the sunshine cheers me, and how sweet and refreshing is the rain; my happiness overpowers me, no one in the world can feel happier than I am."
"Ah, yes, no doubt," said the fern, "but you do not know the world yet as well as I do, for my sticks are knotty;" and then it sung quite mournfully–
"Snip, snap, snurre,
Basse lurre:
The song is ended."
"No, it is not ended," said the flax. "To-morrow the sun will shine, or the rain descend. I feel that I am growing. I feel that I am in full blossom. I am the happiest of all creatures."
Well, one day some people came, who took hold of the flax, and pulled it up by the roots; this was painful; then it was laid in water as if they intended to drown it; and, after that, placed near a fire as if it were to be roasted; all this was very shocking.
"We cannot expect to be happy always," said the flax; "by experiencing evil as well as good, we become wise."
And certainly there was plenty of evil in store for the flax. It was steeped, and roasted, and broken, and combed; indeed, it scarcely knew what was done to it. At last it was put on the spinning wheel. "Whirr, whirr," went the wheel so quickly that the flax could not collect its thoughts.
"Well, I have been very happy," he thought in the midst of his pain, "and must be contented with the past;" and contented he remained till he was put on the loom, and became a beautiful piece of white linen. All the flax, even to the last stalk, was used in making this one piece.
"Well, this is quite wonderful; I could not have believed that I should be so favored by fortune. The fern was not wrong with its song of
'Snip, snap, snurre,
Basse lurre.'
But the song is not ended yet, I am sure; it is only just beginning. How wonderful it is, that after all I have suffered, I am made something of at last; I am the luckiest person in the world– so strong and fine; and how white, and what a length! This is something different to being a mere plant and bearing flowers. Then I had no attention, nor any water unless it rained; now, I am watched and taken care of. Every morning the maid turns me over, and I have a shower-bath from the watering-pot every evening. Yes, and the clergyman's wife noticed me, and said I was the best piece of linen in the whole parish. I cannot be happier than I am now."
After some time, the linen was taken into the house, placed under the scissors, and cut and torn into pieces, and then pricked with needles. This certainly was not pleasant; but at last it was made into twelve garments of that kind which people do not like to name, and yet everybody should wear one.
"See, now, then," said the flax; "I have become something of importance. This was my destiny; it is quite a blessing. Now I shall be of some use in the world, as everyone ought to be; it is the only way to be happy. I am now divided into twelve pieces, and yet we are all one and the same in the whole dozen. It is most extraordinary good fortune."
Years passed away, and at last the linen was so worn it could scarcely hold together.
"It must end very soon," said the pieces to each other; "we would gladly have held together a little longer, but it is useless to expect impossibilities." And at length they fell into rags and tatters, and thought it was all over with them, for they were torn to shreds, and steeped in water, and made into a pulp, and dried, and they knew not what besides, till all at once they found themselves beautiful white paper.
"Well, now, this is a surprise; a glorious surprise too," said the paper. "I am now finer than ever, and I shall be written upon, and who can tell what fine things I may have written upon me. This is wonderful luck!" And sure enough the most beautiful stories and poetry were written upon it, and only once was there a blot, which was very fortunate. Then people heard the stories and poetry read, and it made them wiser and better; for all that was written had a good and sensible meaning, and a great blessing was contained in the words on this paper.
"I never imagined anything like this," said the paper, "when I was only a little blue flower, growing in the fields. How could I fancy that I should ever be the means of bringing knowledge and joy to man? I cannot understand it myself, and yet it is really so. Heaven knows that I have done nothing myself, but what I was obliged to do with my weak powers for my own preservation; and yet I have been promoted from one joy and honor to another. Each time I think that the song is ended; and then something higher and better begins for me. I suppose now I shall be sent on my travels about the world, so that people may read me. It cannot be otherwise; indeed, it is more than probable; for I have more splendid thoughts written upon me, than I had pretty flowers in olden times. I am happier than ever."
But the paper did not go on its travels; it was sent to the printer, and all the words written upon it were set up in type, to make a book, or rather, many hundreds of books; for so many more persons could derive pleasure and profit from a printed book, than from the written paper; and if the paper had been sent around the world, it would have been worn out before it had got half through its journey.
"This is certainly the wisest plan," said the written paper; "I really did not think of that. I shall remain at home, and be held in honor, like some old grandfather, as I really am to all these new books. They will do some good. I could not have wandered about as they do. Yet he who wrote all this has looked at me, as every word flowed from his pen upon my surface. I am the most honored of all."
Then the paper was tied in a bundle with other papers, and thrown into a tub that stood in the washhouse. "After work, it is well to rest," said the paper, "and a very good opportunity to collect one's thoughts. Now I am able, for the first time, to think of my real condition; and to know one's self is true progress. What will be done with me now, I wonder? No doubt I shall still go forward. I have always progressed hitherto, as I know quite well."
Now it happened one day that all the paper in the tub was taken out, and laid on the hearth to be burnt. People said it could not be sold at the shop, to wrap up butter and sugar, because it had been written upon. The children in the house stood round the stove; for they wanted to see the paper burn, because it flamed up so prettily, and afterwards, among the ashes, so many red sparks could be seen running one after the other, here and there, as quick as the wind. They called it seeing the children come out of school, and the last spark was the schoolmaster. They often thought the last spark had come; and one would cry, "There goes the schoolmaster;" but the next moment another spark would appear, shining so beautifully. How they would like to know where the sparks all went to! Perhaps we shall find out some day, but we don't know now.
The whole bundle of paper had been placed on the fire, and was soon alight. "Ugh," cried the paper, as it burst into a bright flame; "ugh." It was certainly not very pleasant to be burning; but when the whole was wrapped in flames, the flames mounted up into the air, higher than the flax had ever been able to raise its little blue flower, and they glistened as the white linen never could have glistened. All the written letters became quite red in a moment, and all the words and thoughts turned to fire.
"Now I am mounting straight up to the sun," said a voice in the flames; and it was as if a thousand voices echoed the words; and the flames darted up through the chimney, and went out at the top. Then a number of tiny beings, as many in number as the flowers on the flax had been, and invisible to mortal eyes, floated above them. They were even lighter and more delicate than the flowers from which they were born; and as the flames were extinguished, and nothing remained of the paper but black ashes, these little beings danced upon it; and whenever they touched it, bright red sparks appeared. "The children are all out of school, and the schoolmaster was the last of all," said the children. It was good fun, and they sang over the dead ashes,–
"Snip, snap, snurre,
Basse lure:
The song is ended."
But the little invisible beings said, "The song is never ended; the most beautiful is yet to come."
But the children could neither hear nor understand this, nor should they; for children must not know everything.
Het vlas stond in bloei. Het heeft zulke prachtige blauwe bloemen, zo zacht als de vleugels van een vlinder en nog fijner. De zon scheen op het vlas en de regenbuien besproeiden het, dat was voor het vlas net zo goed als het voor kinderen is gewassen te worden; dan krijgen ze een kus van moeder - ze worden er heel wat mooier van. En zo ging het ook met het vlas.
"De mensen zeggen dat ik er zo bijzonder goed bij sta," zei het vlas, "en dat ik zo mooi lang word. Er zal een prachtig stuk linnen van mij komen. Nee, wat ben ik gelukkig! Ik ben vast en zeker de gelukkigste van alle. Ik heb "t zo goed en er zal iets van mij worden! Wat vrolijkt die zonneschijn op en wat verfrist de regen! Ik ben weergaloos gelukkig, ik ben de allergelukkigste!"
"Ja, ja, ja!" zeiden de palen van het hek, "je kent de wereld niet maar wij wel, in ons zitten kwasten." En toen kraakten ze zo jammerlijk:
"Snip snap snorre, Basselorre,Het liedje is uit!"
"Nee, het is niet uit!" zei het vlas, "de zon schijnt vanmorgen, de regen doet zo goed, ik kan horen hoe ik groei, ik kan voelen dat ik bloemen heb! Ik ben de allergelukkigste!"
Maar op zekere dag kwamen er mensen, die pakten het vlas bij zijn kop en rukten het met wortel en al uit, dat deed pijn; en toen werd het in water gelegd alsof het verdronken moest worden, en daarna op het vuur gelegd alsof het gebraden moest worden, het was afschuwelijk.
"Je kan het niet altijd goed hebben!" zei het vlas, "je moet wat doorstaan, om hogerop te komen!"
Maar het werd werkelijk heel erg. Het vlas werd geknakt en gebroken, gezwingeld en gehekeld, ja, het wist zelf niet hoe het heette; het kwam op het spinrokken, snorre snor! Het was onmogelijk je gedachten bij elkaar te houden.
Ik ben buitengewoon gelukkig geweest, dacht het bij al zijn kwellingen. Je moet blij zijn met al "t goede dat je hebt gehad. Blij, blij, o! En dat zei het ook nog toen het op de weefstoel kwam en tot een mooi groot stuk linnen werd. Al het vlas, elke plant, zonder uitzondering, zat in dat ene stuk!
"Ja, maar dat is toch geweldig, dat had ik nooit gedacht! Nee, het geluk is met mij! Die palen hadden het helemaal niet bij het goede eind met hun:
Snip snap snorre Basselorre!
Het liedje is helemaal niet uit. Het begint nu pas! Het is geweldig! Zeker, ik heb "t een en ander doorstaan, maar daarvoor is er dan ook iets van mij geworden; ik ben de gelukkigste van alle! Ik ben zo sterk, zo zacht, zo wit en zo lang. Dat is toch iets anders dan alleen maar plant zijn, zelfs wanneer je bloemen hebt. Je wordt niet verzorgd en water krijg je alleen maar als het regent. Nu heb ik bediening! Het meisje keert mij elke morgen om en elke avond krijg ik met de waterkan een regenbad; ja, de domineesvrouw zelf heeft een redevoering over mij gehouden en beweerd dat ik het beste stuk in de hele parochie was. Ik kan niet gelukkiger worden!"
Nu kwam het linnen het huis binnen, nu kwam het onder de schaar. Het werd geknipt en gesneden en gestoken... met naalden, want dat deden ze! Het was geen pretje! Maar het linnen werd tot twaalf stukken van dat soort dat men nu eenmaal niet noemt maar dat alle mensen moeten hebben! Er waren er twaalf stuks van.
"Nee maar, kijk eens! Nu is er toch wat van mij geworden. Dat was dus mijn bestemming. Ja, maar dat is heerlijk, nu ben ik tot nut in de wereld! Dat is het wat men behoort te doen, dat is de ware vreugde. Wij zijn nu met ons twaalven, maar toch zijn we allen een en hetzelfde, wij zijn één dozijn. Wat een weergaloos geluk is dat!"
En de jaren gingen voorbij - en toen begon het te verslijten.
"Eenmaal moet "t ook uit zijn!" zei elk stuk, "ik had "t graag wat langer uitgehouden, maar men mag geen onmogelijke dingen verlangen." En toen werden ze in stukken en lappen gescheurd, ze dachten dat het nu uit was want ze werden gehakt en gekneusd en gekookt, ja, ze wisten zelf niet wat - en toen werden ze fijn, wit papier.
"Nee maar, dat is een verrassing, een heerlijke verrassing!" zei het papier. "Nu ben ik nog mooier dan vroeger en nu kan je op mij schrijven. Wat kan je al niet schrijven. Dat is toch een groot geluk!" Er werden de mooiste vertellingen op geschreven en de mensen konden lezen wat er stond. En dat was zo goed. Het maakte de mensen heel wat verstandiger en beter; het was een grote zegen die in woorden aan het papier was gegeven.
"Dat is meer dan ik gedroomd had toen ik een blauw bloempje op het veld was. Hoe kon ik denken dat ik "t ooit zo ver zou brengen. Ik kan het zelf nog altijd niet begrijpen. Maar het is werkelijk zo! God weet dat ik zelf niets heb gedaan, dan wat ik naar bescheiden kracht moest doen. En nu leidt Hij mij op die manier van de ene vreugde en eer naar de andere; ieder keer dat ik denk: Het liedje is uit! gaat het juist weer over in iets beters. Nu moet ik zeker op reis, de hele wereld rondgezonden worden opdat alle mensen mij kunnen lezen. Dat is het verstandigst! Vroeger had ik blauwe bloemen, nu bezit ik voor iedere bloem de mooiste gedachten. Ik ben de allergelukkigste!"
Maar het papier ging niet op reis. Het kwam bij de boekdrukker en daar werd alles wat er op geschreven stond in druk gezet voor een boek, ja, voor vele honderden boeken, want zo konden oneindig veel meer mensen er nut en vreugde van hebben dan wanneer dat ene papier, waarop geschreven stond, de wereld was rondgegaan en al halverwege versleten was.
Ja, dat is nu wel het allerverstandigste! dacht het beschreven papier. Daar dacht ik niet aan. Ik blijf thuis en word in ere gehouden als een oude grootvader. Het is op mij dat er geschreven is. De woorden vloeiden uit de pen regelrecht in mij. Ik blijf, en de boeken lopen rond. Nu kan er werkelijk wat uitgevoerd worden. Nee, wat ben ik blij wat ben ik gelukkig!
Toen werd het papier in een bundel verzameld en op de plank gelegd. "Het is voor iedereen goed eens op zijn lauweren te rusten," zei het papier. "Het is voortreffelijk zo nu en dan eens zijn geestelijke inventaris op te maken. Nu eerst weet ik goed wat er in mij zit! En zichzelf kennen, dat is het ware. Wat zou er nu weer komen? Vooruit gaat "t zeker, "t gaat altijd vooruit!"
Op zekere dag werd al het papier in de schoorsteen gelegd, het moest verbrand worden want het mocht niet aan de spekslager verkocht worden of als pakpapier dienen voor boter en poedersuiker. En alle kinderen in het huis stonden eromheen. Ze wilden het zien opvlammen, zij wilden in de as de vele rode vonken zien, die weglopen en uitdoven, de een na de ander, heel vlug, net als kinderen die uit school gaan, en de allerlaatste vonk is de schoolmeester; dikwijls denk je dat hij weg is, maar dan komt hij vlak na alle anderen.
Al het papier lag in een bundel op het vuur. Hu!, wat sloegen de vlammen eruit. "Hu!" zei het, en op hetzelfde ogenblik werd het één grote vlam; die ging zo hoog de lucht in als nooit het vlas zijn bloempje had kunnen opheffen, en die straalde als nooit het witte linnen had kunnen stralen; alle geschreven letters werden in een ogenblik helemaal rood en alle woorden en gedachten gingen in de gloed op.
"Nu ga ik regelrecht naar de zon!" klonk het binnen in de vlam en het was alsof duizenden stemmen het tegelijk riepen. En de vlam sloeg helemaal boven de schoorsteen uit - en nog fijner dan de vlam, geheel onzichtbaar voor mensenogen, zweefden kleine wezentjes, zoveel als er bloemen aan het vlas waren geweest. Ze waren nog lichter dan de vlam die hen voedde, en toen die uitging en van het papier niets over was dan wat zwarte as dansten ze er nog eens overheen, en waar ze de as aanraakten zag men hun voetsporen, dat waren de rode vonken: "De kinderen gingen de school uit en de schoolmeester was de laatste!" Het was een genot ernaar te kijken, en de kinderen van het huis stonden bij de dode as te zingen:
"Snip snap snorre Basselorre! Het liedje is uit!"
Maar de onzichtbare wezentjes zeiden ieder: "Het liedje is nooit uit! Dat is het heerlijkste van alles. Ik weet het en daarom ben ik de allergelukkigste!"
Maar dat konden de kinderen noch horen noch begrijpen, en dat moesten ze ook niet, want kinderen behoren niet alles te weten.