There was once a merchant who was so rich that he could have paved the whole street with gold, and would even then have had enough for a small alley. But he did not do so; he knew the value of money better than to use it in this way. So clever was he, that every shilling he put out brought him a crown; and so he continued till he died. His son inherited his wealth, and he lived a merry life with it; he went to a masquerade every night, made kites out of five pound notes, and threw pieces of gold into the sea instead of stones, making ducks and drakes of them. In this manner he soon lost all his money. At last he had nothing left but a pair of slippers, an old dressing-gown, and four shillings. And now all his friends deserted him, they could not walk with him in the streets; but one of them, who was very good-natured, sent him an old trunk with this message, "Pack up!" - "Yes," he said, "it is all very well to say 'pack up,' "but he had nothing left to pack up, therefore he seated himself in the trunk. It was a very wonderful trunk; no sooner did any one press on the lock than the trunk could fly. He shut the lid and pressed the lock, when away flew the trunk up the chimney with the merchant's son in it, right up into the clouds. Whenever the bottom of the trunk cracked, he was in a great fright, for if the trunk fell to pieces he would have made a tremendous somerset over the trees. However, he got safely in his trunk to the land of Turkey. He hid the trunk in the wood under some dry leaves, and then went into the town: he could so this very well, for the Turks always go about dressed in dressing-gowns and slippers, as he was himself. He happened to meet a nurse with a little child. "I say, you Turkish nurse," cried he, "what castle is that near the town, with the windows placed so high?"
"The king's daughter lives there," she replied; "it has been prophesied that she will be very unhappy about a lover, and therefore no one is allowed to visit her, unless the king and queen are present."
"Thank you," said the merchant's son. So he went back to the wood, seated himself in his trunk, flew up to the roof of the castle, and crept through the window into the princess's room. She lay on the sofa asleep, and she was so beautiful that the merchant's son could not help kissing her. Then she awoke, and was very much frightened; but he told her he was a Turkish angel, who had come down through the air to see her, which pleased her very much. He sat down by her side and talked to her: he said her eyes were like beautiful dark lakes, in which the thoughts swam about like little mermaids, and he told her that her forehead was a snowy mountain, which contained splendid halls full of pictures. And then he related to her about the stork who brings the beautiful children from the rivers. These were delightful stories; and when he asked the princess if she would marry him, she consented immediately.
"But you must come on Saturday," she said; "for then the king and queen will take tea with me. They will be very proud when they find that I am going to marry a Turkish angel; but you must think of some very pretty stories to tell them, for my parents like to hear stories better than anything. My mother prefers one that is deep and moral; but my father likes something funny, to make him laugh."
"Very well," he replied; "I shall bring you no other marriage portion than a story," and so they parted. But the princess gave him a sword which was studded with gold coins, and these he could use.
Then he flew away to the town and bought a new dressing-gown, and afterwards returned to the wood, where he composed a story, so as to be ready for Saturday, which was no easy matter. It was ready however by Saturday, when he went to see the princess. The king, and queen, and the whole court, were at tea with the princess; and he was received with great politeness.
"Will you tell us a story?" said the queen,– "one that is instructive and full of deep learning."
"Yes, but with something in it to laugh at," said the king.
"Certainly," he replied, and commenced at once, asking them to listen attentively.
"There was once a bundle of matches that were exceedingly proud of their high descent. Their genealogical tree, that is, a large pine-tree from which they had been cut, was at one time a large, old tree in the wood. The matches now lay between a tinder-box and an old iron saucepan, and were talking about their youthful days. 'Ah! then we grew on the green boughs, and were as green as they; every morning and evening we were fed with diamond drops of dew. Whenever the sun shone, we felt his warm rays, and the little birds would relate stories to us as they sung. We knew that we were rich, for the other trees only wore their green dress in summer, but our family were able to array themselves in green, summer and winter. But the wood-cutter came, like a great revolution, and our family fell under the axe. The head of the house obtained a situation as mainmast in a very fine ship, and can sail round the world when he will. The other branches of the family were taken to different places, and our office now is to kindle a light for common people. This is how such high-born people as we came to be in a kitchen.'
'Mine has been a very different fate,' said the iron pot, which stood by the matches; 'from my first entrance into the world I have been used to cooking and scouring. I am the first in this house, when anything solid or useful is required. My only pleasure is to be made clean and shining after dinner, and to sit in my place and have a little sensible conversation with my neighbors. All of us, excepting the water-bucket, which is sometimes taken into the courtyard, live here together within these four walls. We get our news from the market-basket, but he sometimes tells us very unpleasant things about the people and the government. Yes, and one day an old pot was so alarmed, that he fell down and was broken to pieces. He was a liberal, I can tell you.'
'You are talking too much,' said the tinder-box, and the steel struck against the flint till some sparks flew out, crying, 'We want a merry evening, don't we?'
'Yes, of course,' said the matches, 'let us talk about those who are the highest born.'
'No, I don't like to be always talking of what we are,' remarked the saucepan; 'let us think of some other amusement; I will begin. We will tell something that has happened to ourselves; that will be very easy, and interesting as well. On the Baltic Sea, near the Danish shore'– 'What a pretty commencement!' said the plates; 'we shall all like that story, I am sure.'
'Yes; well in my youth, I lived in a quiet family, where the furniture was polished, the floors scoured, and clean curtains put up every fortnight,'
'What an interesting way you have of relating a story,' said the carpet-broom; 'it is easy to perceive that you have been a great deal in women's society, there is something so pure runs through what you say.'
'That is quite true,' said the water-bucket; and he made a spring with joy, and splashed some water on the floor.
Then the saucepan went on with his story, and the end was as good as the beginning.
The plates rattled with pleasure, and the carpet-broom brought some green parsley out of the dust-hole and crowned the saucepan, for he knew it would vex the others; and he thought, 'If I crown him to-day he will crown me to-morrow.'
'Now, let us have a dance,' said the fire-tongs; and then how they danced and stuck up one leg in the air. The chair-cushion in the corner burst with laughter when she saw it.
'Shall I be crowned now?' asked the fire-tongs; so the broom found another wreath for the tongs.
'They were only common people after all,' thought the matches. The tea-urn was now asked to sing, but she said she had a cold, and could not sing without boiling heat. They all thought this was affectation, and because she did not wish to sing excepting in the parlor, when on the table with the grand people.
In the window sat an old quill-pen, with which the maid generally wrote. There was nothing remarkable about the pen, excepting that it had been dipped too deeply in the ink, but it was proud of that.
'If the tea-urn won't sing,' said the pen, 'she can leave it alone; there is a nightingale in a cage who can sing; she has not been taught much, certainly, but we need not say anything this evening about that.'
'I think it highly improper,' said the tea-kettle, who was kitchen singer, and half-brother to the tea-urn, 'that a rich foreign bird should be listened to here. Is it patriotic? Let the market-basket decide what is right.'
'I certainly am vexed,' said the basket; 'inwardly vexed, more than any one can imagine. Are we spending the evening properly? Would it not be more sensible to put the house in order? If each were in his own place I would lead a game; this would be quite another thing.'
'Let us act a play,' said they all. At the same moment the door opened, and the maid came in. Then not one stirred; they all remained quite still; yet, at the same time, there was not a single pot amongst them who had not a high opinion of himself, and of what he could do if he chose.
'Yes, if we had chosen,' they each thought, 'we might have spent a very pleasant evening.'
The maid took the matches and lighted them; dear me, how they sputtered and blazed up!
'Now then,' they thought, 'every one will see that we are the first. How we shine; what a light we give!' Even while they spoke their light went out."
"What a capital story," said the queen, "I feel as if I were really in the kitchen, and could see the matches; yes, you shall marry our daughter."
"Certainly," said the king, "thou shalt have our daughter." The king said thou to him because he was going to be one of the family. The wedding-day was fixed, and, on the evening before, the whole city was illuminated. Cakes and sweetmeats were thrown among the people. The street boys stood on tiptoe and shouted "hurrah," and whistled between their fingers; altogether it was a very splendid affair.
"I will give them another treat," said the merchant's son. So he went and bought rockets and crackers, and all sorts of fire-works that could be thought of, packed them in his trunk, and flew up with it into the air. What a whizzing and popping they made as they went off! The Turks, when they saw such a sight in the air, jumped so high that their slippers flew about their ears. It was easy to believe after this that the princess was really going to marry a Turkish angel.
As soon as the merchant's son had come down in his flying trunk to the wood after the fireworks, he thought, "I will go back into the town now, and hear what they think of the entertainment." It was very natural that he should wish to know. And what strange things people did say, to be sure! every one whom he questioned had a different tale to tell, though they all thought it very beautiful.
"I saw the Turkish angel myself," said one; "he had eyes like glittering stars, and a head like foaming water."
"He flew in a mantle of fire," cried another, "and lovely little cherubs peeped out from the folds."
He heard many more fine things about himself, and that the next day he was to be married. After this he went back to the forest to rest himself in his trunk. It had disappeared! A spark from the fireworks which remained had set it on fire; it was burnt to ashes! So the merchant's son could not fly any more, nor go to meet his bride. She stood all day on the roof waiting for him, and most likely she is waiting there still; while he wanders through the world telling fairy tales, but none of them so amusing as the one he related about the matches.
Er was eens een koopman die zo rijk was dat hij de hele straat en bijna een zijstraatje bovendien kon plaveien met zilvergeld. Maar dat deed hij niet, hij wist zijn geld wel op een andere manier te besteden; als hij een stuiver uitgaf kreeg hij er een daalder voor terug; zo"n voortreffelijke koopman was hij - en toen stierf hij.
Zijn zoon kreeg nu al dat geld en die leidde een vrolijk leventje. Hij ging elke nacht naar gemaskerde bals. Hij maakte vliegers van zijn bankbiljetten en keilde over de vijver met goudgeld in plaats van met een steen. Op die manier kon het geld gauw opraken en dat deed het dan ook; op het laatst bezat hij niets meer dan tien stuivers. En hij had geen andere kleren dan een paar pantoffels en een oude kamerjas. Nu keken zijn vrienden niet langer naar hem om omdat ze zich toch niet met hem op straat konden vertonen. Maar een van hen, die goedhartig was, zond hem een oude koffer en zei: "Pak in!" Ja, dat was nu wel heel best, maar hij had niets om in te pakken en daarom ging hij zelf in de koffer zitten.
Dat was een rare koffer. Zodra je op het slot drukte kon de koffer vliegen; dat deed hij dan ook, floep! vloog hij met hem weg door de schoorsteen, hoog in de wolken, verder en verder weg. Het kraakte in de bodem, en hij was erg bang dat de koffer stuk zou gaan, want dan zou hij een aardige buiteling maken. God beware ons! En zo kwam hij in het land van de Turken. De koffer verborg hij in het bos onder dorre bladeren en toen ging hij de stad in; dat ging best, want bij de Turken liepen ze allemaal net als hij in kamerjas en op pantoffels. Toen kwam hij een min met een klein kind tegen. "Hoor eens, Turkemin!" zei hij, "wat is dat voor een groot kasteel hier vlak bij de stad, de vensters zitten zo hoog!"
"Daar woont de dochter van de koning!" zei zij. "Er is voorspeld dat zij een ongelukkige liefde zal hebben, daarom mag niemand bij haar komen, tenzij in tegenwoordigheid van de koning en de koningin!"
"Dank u!" zei de koopmanszoon en toen liep hij weer het bos in. Hij ging in de koffer zitten, vloog op het dak en kroop door het venster bij de prinses naar binnen.
Zij lag op de sofa te slapen; zij was zo mooi dat de koopmanszoon haar moest kussen. Zij werd wakker en schrok heel erg; maar hij zei dat hij de Turkengod was, uit de hemel tot haar neergedaald, en dat vond ze best.
Zo zaten zij daar naast elkaar en hij hield een verhaal over haar ogen: ze waren heerlijke, donkere vijvers en de gedachten zwommen erin als zeemeerminnen en hij vertelde van haar voorhoofd; dat was een sneeuwberg, met de prachtigste zalen en schilderijen. Ook vertelde hij van de ooievaar die de lieve kindertjes brengt.
Dat waren prachtige verhalen! Toen vroeg hij de prinses ten huwelijk en zij gaf dadelijk haar jawoord.
"Maar zaterdag moet u hier terugkomen!" zei zij, "dan zijn de koning en de koningin bij mij op theevisite. Ze zullen er erg trots op zijn dat ik de Turkengod tot man krijg, maar denk eraan u moet een echt mooi sprookje vertellen, want daar houden mijn ouders bijzonder veel van; mijn moeder houdt van zedig en voornaam en mijn vader wil graag wat vrolijks horen dat er wat te lachen valt."
"Ja, ik breng geen ander bruidsgeschenk mee dan een sprookje!" zei hij en toen scheidden ze. Maar de prinses gaf hem een sabel met goudstukken bezet, en dat kon hij best gebruiken. Nu vloog hij weg, kocht een nieuwe kamerjas en ging toen buiten in het bos zitten zinnen op een sprookje; het zou zaterdag af moeten zijn en dat is niet zo makkelijk. Toen was hij klaar en was het zaterdag.
De koning, de koningin en het hele hof wachtten met de thee bij de prinses. Hij werd alleraardigst ontvangen.
"Wilt u nu een sprookje vertellen!" zei de koningin, "een dat diepzinnig en leerzaam is!"
"Maar waar men toch om lachen kan!" zei de koning.
"Zeker!" zei hij en vertelde; daar moet je nu goed naar luisteren.
Er was eens een bosje zwavelstokken; zij waren buitengewoon trots omdat ze van zo"n hoge komaf waren; hun stamboom, de grote pijnboom namelijk, waarvan ze elk een klein houtje waren, was een grote, oude boom in het bos geweest. De zwavelstokken lagen nu op de plank tussen een tondeldoos en een oude ijzeren pan, en aan die twee vertelden zij van hun jeugd. "Ja toen waren we in goede doen," zeiden zij, "toen waren we werkelijk in goede doen; iedere morgen en avond diamantthee, dat was dauw, de hele dag hadden we zonneschijn wanneer de zon scheen en alle vogeltjes moesten ons verhalen vertellen. Wij konden ook goed merken dat wij rijk waren, want de loofbomen waren alleen maar in de zomer gekleed, maar onze familie kon "t zich veroorloven ook "s winters en "s zomers gekleed te gaan in het groen. Maar toen kwamen de houthakkers. Dat was de grote revolutie en onze familie ging uiteen; de stamheer kreeg een plaats als grote mast op een schip; dat kon, als het wilde, de hele wereld rondvaren; de takken kwamen elders terecht, en ónze plicht is het nu voor het mindere volk licht te ontsteken; daarom zijn wij, voorname mensen, nu hier in de keuken."
"Ja, met mij is het anders gesteld," zei de ijzeren pan, waar de zwavelstokken naast lagen. "Vanaf het ogenblik dat ik ter wereld kwam ben ik heel wat keren geschuurd en gekookt. Ik zorg voor alles wat degelijk is, en eigenlijk ben ik hier in huis de eerste. Mijn enige vreugde is om na tafel schoon en knapjes op de plank te staan en met de kameraden eens verstandig te keuvelen; maar met uitzondering van de wateremmer die zo nu en dan eens op het plaatsje komt, slijten wij ons leven toch altijd binnenshuis. Onze enige nieuwsbode is de turfmand, maar die praat zo opgewonden over regering en volk, ja, kortgeleden was er een oude pot die van schrik naar beneden viel en in stukken brak! Die is vrijzinnig moet je weten!"
"Nu klets je maar!" zei de tondeldoos, en het staal sloeg tegen de vuursteen dat het knetterde. "Zouden we niet es een leuke avond kunnen hebben?"
"Ja, laten we er eens over praten wie de voornaamste is!" zeiden de zwavelstokken.
"Nee, ik houd er niet van over mezelf te praten!" zei de lemen pot. "Laten wij een
vertelavondje houden! Ik zal beginnen, ik zal iets vertellen dat ieder van ons beleefd heeft, daar kan je je makkelijk in verplaatsen en het is ook zo genoeglijk: "Aan de Oostzee bij de Deense beuken...!"
"Dat is een mooi begin!" zeiden alle borden, "dat wordt vast een fijn verhaal."
"Ja, daar bracht ik mijn jeugd door bij een rustige familie; de meubels werden geboend, de vloer geschrobd en elke veertien dagen kwamen er schone gordijnen!"
"Wat vertel je toch boeiend," zei de bezem. "Je hoort meteen dat "t een vrouw is die vertelt; alles even zindelijk."
"Ja, dat voel je!" zei de wateremmer, en toen deed hij van vreugde een klein sprongetje zodat het klatsj! zei op de vloer.
Én de pot bleef maar vertellen, en het slot was net zo goed als het begin.
Alle borden rammelden van vreugde; en de bezem nam groene peterselie uit het zand en bekranste de pot, omdat hij wist dat de andere zich dan zouden ergeren. En: Bekrans ik haar vandaag, dacht hij, dan bekranst zij morgen mij.
"Nu ga ik dansen," zei de vuurtang en ze danste. Ja, God beware ons, wat kon ze haar ene been in de lucht steken! Het trijp van de oude stoel in de hoek barstte toen die het zag! "Mag ik ook een krans?" zei de vuurtang en dat kreeg ze.
Het is maar min volk! dachten de zwavelstokken. Nu moest de theepot zingen, maar ze was zo verkouden, zei ze; dat kon ze alleen maar als ze aan de kook was; maar dat was slechts grootsigheid: ze wilde niet zingen, behalve wanneer ze daarbinnen bij meneer en mevrouw op tafel stond.
In het venster stond een oude veren pen waarmee het meisje placht te schrijven. Daar was niets bijzonders aan, behalve dat ze te diep in de inktpot gedoopt was, maar daar was ze dan ook trots op. "Wil de theepot niet zingen!" zei ze, "dan moet ze het maar laten! Buiten in een kooi zit een nachtegaal, dié kan zingen, die heeft weliswaar niets geleerd maar daar zullen we vanavond geen kwaad van spreken!"
"Ik vind het hoogst ongepast," zei de theeketel die keukenzangeres was en een half zuster van de theepot, "dat zo"n vreemde vogel moet worden aangehoord! Is dat vaderlandslievend? Ik laat het oordeel graag aan de turfmand over!"
"Ik erger mij alleen maar!" zei de turfmand. "Ik erger mij meer dan je je kan voorstellen; is dat een manier om de avond door te brengen. Kunnen we niet beter het hele huis op stelten zetten? Dan moet ook ieder op zijn plaats en dan voer ik de hele quadrille aan. Dat zal wat anders worden!"
"Ja, laten we spektakel schoppen!" zeiden ze alle. Op hetzelfde ogenblik ging de deur open. Het was het dienstmeisje, en toen stonden ze stil, niemand zei een woord, maar er was geen pot die niet wist wat zij kon doen, en hoe voornaam zij was. Ja, als ik gewild had, dachten ze, dan was het vast een vrolijke avond geworden!
Het dienstmeisje nam de zwavelstokken en maakte vuur. God beware ons, wat sputterden ze en wat een gloed gaven ze. Nu kan ieder, dachten ze, zien, dat wij de eersten zijn! Wat een glans! Wat een licht - en toen waren ze uitgebrand.
"Dat was nog eens een sprookje!" zei de koningin. "Ik voelde me echt thuis in de keuken bij de zwavelstokken, ja, nu kun je onze dochter krijgen!"
"Zeker!" zei de koning. "Je zult onze dochter maandag tot vrouw krijgen!" Want nu zeiden ze "jij" tot hem omdat hij immers toch tot de familie zou gaan behoren.
De bruiloftsdag was nu bepaald en de avond tevoren werd de hele stad verlicht; er werden bollen en krakelingen te grabbelen gegooid; de straatjongens stonden op hun tenen, riepen hoera en floten op hun vingers; het was buitengewoon mooi.
Ja, nu moet ik toch ook wat doen! dacht de koopmanszoon en toen kocht hij raketten, voetzoekers en alle mogelijke vuurwerk. Hij borg het in zijn koffer en vloog er zo mee de lucht in.
Rutsch!, wat een vaart had hij en wat knetterde het vuurwerk! Alle Turken sprongen omhoog, zodat hun pantoffels hun om de oren vlogen; zo iets hadden ze nog nooit in de lucht gezien. Nu begrepen ze dat het de Turkengod zelf was die met hun prinses zou trouwen.
Toen de koopmanszoon weer met zijn koffer in het bos was neergedaald, dacht hij: Ik ga toch eens naar de stad om te horen welke indruk het heeft gemaakt. En het was heel begrijpelijk dat hij daar zin in had.
"Ik zag de Turkengod zelf," zei de een, "hij had ogen als stralende sterren en een baard als schuimende golven!" - "Hij vloog in een vuurmantel!" zei een tweede. "De liefste engeltjes keken uit de plooien!"
Dat was heerlijk om te horen en de dag daarna zou hij bruiloft vieren.
Nu ging hij terug naar het bos om in zijn koffer te gaan zitten - maar waar was die? De koffer was verbrand. Een vonk van het vuurwerk was achtergebleven, had een brandje gemaakt en de koffer was niets meer dan as. Hij kon niet meer vliegen, niet meer bij zijn bruid komen.
Zij stond de hele dag op het dak te wachten; zij wacht nog steeds, maar hij trekt de wereld door en vertelt sprookjes, maar ze zijn niet meer zo vrolijk als dat van de zwavelstokken.